Endüstri Devrimi’nin doğrudan neticesi olarak ortaya çıkan fabrikaların, şehir alanlarına toplanmaya başlaması ile birlikte, şehirlerde büyük bir yapısal değişim oluştu. Değişen bu ekonomik modele paralel olarak bir yandan şehirler sanayileşmeye adapte olurken, diğer yandan ise kapitalizm Chicago, Manchester, Detroit, Dortmund, Pittsburgh ve Essen gibi yeni endüstriyel şehirler doğurdu. Buhar gücünün kullanılmasıyla beraber fabrikaların nehir kenarlarına kurulması zorunluluğu ortadan kalkıp, endüstri daha çok kömür bölgelerine doğru yaklaştı ve kısa bir zaman içinde hiçbir önemi olmayan yerler kasaba, kasabalar ise şehir oldu.
Kapitalizm yarattığı, bu kirli ve kalabalık endüstriyel şehirlerle birlikte, kır-şehir çelişkisini çözmek şöyle bir dursun, bu çelişkiyi daha fazla derinleştirdi. Kır-şehir arasındaki dengenin alt üst olmasıyla beraber, daha önceden üretimle; ve bilhassa tarımsal üretimle belirlenen toplumsal yapının karakterleri değişti. İnsan topraktan tamamen koptu; üretimin merkezi kırsal alanlardan kentlere, tarlalardan ise fabrikalara doğru kaydı. Bununla birlikte de tüm fiziksel çevre yeniden örgütlendi.
Mekanları kendi çıkarları için; sermayenin birikimini yükseltecek şekilde düzenleyen kapitalizmin 18. yüzyıllardaki mekansal düzenlemeleri arasında dolaşıma da bağlı olarak demiryolu ağının yayılması, tren garlarının yeni gelişen şehirleri simgesel yapıları olarak inşa edilmeleri, farklı yerler arasındaki iletişimi sağlayacak oldukça büyük bulvarların açılması sayılırken, işçi mahallelerinin alt yapılarının düzenlenmesi ve buna benzer bir çok yoksullara yönelik mekansal uygulamaların olmaması şehir-kapitalizm ilişkisini kabaca ortaya koyar.
Üretmeden tüketmenin vurgulandığı kapitalist mekanizmada, akıllara meşhur Kızılderili atasözü gelmektedir:
Son ırmak kuruduğunda, son ağaç kesildiğinde ve son balık tutulduğunda beyaz adam, paranın yenmeyecek bir şey olduğunu anlayacak.
Her sene konut ve ya istihdam ölçüsünü arttırmak için kesilen ağaçlar, çok daha fazla elektrik için nehirlerin üstüne yapılan hesler ve tarım arazilerinin boş bırakılarak verimsiz topraklar haline getirilen alanlar, bir daha geri dönülemeyecek kayıplar oluşturmaktadır. Eğer bu durumun çözümü bulunamaz ise, tehlike çanları bir gün sizin için ya da çocuklarınız için çalmaya başlayacaktır.
Kaynak : https://www.parasalhaber.com/kapitalizm-nedir-ne-demek-kisaca-anlami-ve-kapitalizm-ornekleri/
