Mimarlığın Betonlaşmamış Halleri (alternatif yapı sistemleri)

Latin kökenli bir kelimedir.Yapıların taşıyıcı bölümlerini ifade etmek için kullanılır.Bugün günümüzde betonarme harici pek kullanılmaz.Ancak kısaca çeşitlerini özetleyecek olursak aşağıdaki gibidir.Bu listeyi yayımlamadan önce biraz bahsetmek gerek.Bir yapının struktur biçimi , o yapının karakterini yakından etkiler..

Peki yapıların çoğunlukla betonarme inşaa edilmesinin sebebi nedir? diye soracak olursanız bu sorunun cevabı tamamen kolaycılıkla açıklanır.Yani yapım sistemleri ve maliyet bakımından pek’te farkı olmasa da nitelikli işçi ve uygulama sonrası sorunların en aza indirgenmesi bakımından mimarların en çok kullandıkları malzeme malesef ki betonarmedir..

Şimdi tek tek inceleyelim stuktur çeşitlerini..Ve bir yandan yapının karakterine nasıl etki edeceklerini değerlendirelim..

Rusya’da bulunan bu tasarımda tamamen cam kullanılmıştır.(Dikkat ! Kolonlar dahil 🙂 )

1)  CAM YAPILAR

  Modernizmle beraber hatta daha önceleri Bauhaus Ekolüyle öğrendiğimiz bir kullanım çeşididir.Yapının şeffaflığının artması, modern yönlerinin ağır basması ve sürdürülebilirlik açısından daha çekici olması nedeni ile cam strüktürler kullanılabilmektedir.

Yapının karakterine olan etkisini inceleyecek olursak..Bulunduğu yere son derece uyum sağlayabilen , çevre dostu , sürdürülebilir, hatta sosyal sürdürülebilirlik yanlarını da eklemeliyiz.

Mekanın içerisini göstermek, yapının gizemini ve merak edilebilir yanlarını öldürse de kimilerine göre daha da artırmaktadır 🙂 .Bunu iddia etmelerindeki sebep ise insanların o mekanın içerisinde nasıl bir yaşam olduğunu merak etmeleridir..

2) SAMAN YAPILAR

Saman yapılar , ahşap strüktürle beslenir.Çünkü saman tamamen taşıyıcı olarak kullanılamaz.

Sürdürülebilirlik bakımından en iyi yapı malzemelerinden biridir aslında.Aslında diyorum çünkü , insanların bir çoğu samanı yapı malzemesi olarak görmek konusunda büyük çekinceler yaşamaktadır.

Saman yanar! ,

Saman farelere vazgeçilmez bir konut imkanı sunar!

Saman kışın soğuk , yazın sıcak olur !

Depreme dayanıksızdır , en ufak bir sarsıntı da başımıza yıkılır!

İşte bu gibi şehir efsaneleri ve yanlış bilgi ve bilgilendirmelerin sonucu olarak saman evleri çevremizde pek göremiyoruz.Bu arada yeri gelmişken yukarıdaki maddelerin doğru olanları tam tersleri olduğunu da belirtelim 🙂

3) AHŞAP YAPILAR

Ahşap tek başına hem taşıyıcı hem bölücü olarak kullanılabilir.

Çoğunluğuna Karadeniz Bölgesinde rastlandığını söylesem şaşırmazsınız sanırım..Ya da ağaçların bol olduğu İskandinav ülkelerinde dersem de..Bir yapı malzemesi olarak ağaç kullanmak, sanıldığının aksine çevreyi ve ağaçları katletmek değildir..Çünkü bir ağacın kesilip , yapı malzemesi olarak kullanılması için ülkemizde de böyle mi bilmiyorum ama örneğin İsviçre‘de belirli bir alanın ağaçlandırması yapılmak sureti ile  kullanılmaktadır.

Ahşap yapıların betonarme yapılara göre depreme daha dayanıklı olduğunu da bilmeyenlere söylemek lazım..Elastisite ve esneme modülleri bakımından ahşap daha kıymetlidir çünkü.Bir yapı ahşap strüktürle 5 kata kadar yapılabilir.

Bu bilgi kullanılan ahşabın kimyasal yollarda güçlendirilmesi ve karma ypı teknikleri dediğimiz çelik – beton vs. ile beraber kullanıldığında artabilir.

4) TAŞ YAPILAR

Yığma yapım tekniklerinde ön sırada gelmektedir.Taşlar doğada oldukça fazla bulunan ve çeşitlerine göre fiyatları da artık azalabilen bir malzemedir..İlk çağlardan beri insanlar barınma ihtiyaçlarını karşılayabilmek için kullanmışlardır.

Bahsettiğim taştan yapılmış ev bu değil ama ilginç bir örnek olması bakımından yer vermekte fayda var diye düşündüm.Taş yapılardan kastedilen belirli bir örüntü kuralına göre üst üste koyulmuş olanlarıydı

Günümüzde halen kullanıldığını (özellikle kırsal bölgelerde) belirtmekte fayda var.

Taş yapıların kimlik bakımından nasıl bir karakterde oldukları ise genel anlamda değişkenlik göstermekle beraber bir çok bakımdan farklı yorumları da bünyesinde barındırabilmektedir.

Örneğin taş yapılar masiftir.Yani ağır ve oturaklı bir görünüme sahiplerdir.Taş yapılar insana güven hissi verir.

Dekorasyon amaçlı olarak günümüzde örneklerini modern villalarda bile görmekteyiz.

Taş yapıların örgü sistemleri kullanılan taşın cinsine bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir.

5) ÇELİK YAPILAR

Çelik yapılar ilk yapım maliyeti bakımından betonarme ile hemen hemen farklılık göstermemektedir.

  Deprem mimarlığı için vazgeçilmez bir yapı malzemesidir çelik..

Kullanılış bakımından ustalık gerektiren bir işçilik gerektirse de yapıldıktan sonra gerek sürdürülebilirlik gerekse sağlamlık için oldukça başarılı bir malzemedir.

  Mühendislik bilgisi gerektirmektedir.Modüllerin esnek kullanılmaya olanak sağlaması (yani ihtiyaca göre ilerleyen dönemlerde yapının genişletilmesi çelikle daha da mümkündür..

Çelik yapılar yangına karşı dayanımı olmayan bir malzemedir.Ancak buna karşın yangın sırasında size yapıdan kaçmanıza yetecek kadar bir vakit tanır.Sonra ise bir anda yerle bir olur.

11 Eylül saldırısında ikiz kulelerin yıkılma sebebi uçağın çarpma şiddeti değildi!..Çıkan yangında çeliklerin mukavemetinin azalarak yıkılmasıydı.

Yukarıda bulunan malzemesine göre yapı çeşitleri mimarlar için vazgeçilmez olan Betonarme’nin alternatifi strüktürlerdir.Bunlara ilave olarak son zamanlarda özellikle minimalist yapılarda gördüğümüz MOBİL EV , KONTEYNER EV ve DEPREM KONUTLARI , PREFABRİK EV’ler de listeye eklenebilir..Daha çok betonun kullanılmasındaki etkin faktörler için sizin düşünceleriniz neler peki? Lütfen yorumlarınızla kendi örneklerinizi verin.